Zapalenie dziąseł u kotów: Przyczyny, objawy i leczenie

Zapalenie dziąseł jest najczęstszym rodzajem choroby jamy ustnej u kotów i występuje u nich równie często, co u psów i ludzi. Zapalenie dziąseł u kota może jednak objawiać się większą ilością objawów niż tylko obrzękiem i krwawieniem dziąseł, których Ty również możesz czasem doświadczyć. W niektórych przypadkach może ono zagrażać życiu.

Jako że jest ono bardzo powszechne — a także potencjalnie złożone i poważne — ważne jest, aby opiekunowie kotów rozumieli przyczyny i objawy zapalenia dziąseł u kotów, a także znali podstawowe metody leczenia i zapobiegania.

Co to jest zapalenie dziąseł?

Zapalenie dziąseł to stan zapalny dziąseł. Występuje ono głównie u starszych kotów, gdy gromadzi się płytka nazębna, a dziąsła reagują obrzękiem, zaczerwienieniem, krwawieniem i wrażliwością. Płytka nazębna to nagromadzenie bakterii i substancji, które tworzą osad przylegający do zębów. Płytka nazębna prowadzi do obrzęku zarówno dziąseł, jak i więzadła przyzębnego — struktury, która łączy zęby z kością.

Gdy reagują tylko dziąsła, dochodzi do zapalenia dziąseł, co dosłownie oznacza stan zapalny dziąseł. Gdy choroba postępuje, a więzadło przyzębne reaguje na płytkę nazębną obrzękiem i pogarszającym się stanem, powstałe zaburzenie określa się jako zapalenie przyzębia lub chorobę przyzębia. Terminy zapalenie dziąseł i choroba przyzębia są często błędnie używane zamiennie, dlatego ważne jest, aby je od siebie odróżniać.

Przyczyny zapalenia dziąseł u kotów

U większości kotów zapalenie dziąseł jest wynikiem stopniowego gromadzenia się płytki nazębnej — procesu, który zachodzi wraz z wiekiem, jeśli nie dba się o higienę jamy ustnej kota w wystarczający sposób. Dziąsła kotów mogą reagować na płytkę nazębną w bardzo zróżnicowanym stopniu. Niektóre koty gromadzą dużą ilość płytki nazębnej, co wywołuje u nich tylko lekkie zapalenie dziąseł, podczas gdy dziąsła innych kotów reagują w poważniejszy sposób. 

Indywidualny stopień zapalenia dziąseł i przyzębia u kota może zależeć w pewnym stopniu od podatności genetycznej, a także od ich higieny jamy ustnej. Na zapalenie dziąseł u kotów mogą jednak wpływać także niektóre choroby, w tym:

• Choroby zakaźne: Wirus białaczki kotów i wirus niedoboru odporności kotów to najczęstsze choroby zakaźne, które mogą prowadzić do zapalenia dziąseł.
• Resorpcja zębów: Zjawisko to było kiedyś nazywane odontoklastycznymi resorpcyjnymi nadżerkami (FORL). Jest to powszechna choroba u kotów, podczas której organizm zaczyna resorbować zęby z korzeni. Jest ona bardzo bolesna i diagnozuje się ją poprzez wykonanie zdjęcia rentgenowskiego zębów i dziąseł. Jedynym sposobem leczenia jest usunięcie chorych zębów, a w niektórych przypadkach oznacza to konieczność usunięcia wszystkich zębów. Choć brzmi to drastycznie, koty bardzo dobrze sobie z tym radzą i, co najważniejsze, nie odczuwają bólu. Podczas resorpcji zębów często występuje zapalenie dziąseł.
• Młodzieńcze zapalenie dziąseł: Ząbkujące koty zazwyczaj doświadczają łagodnego zapalenia dziąseł, ale poważne zapalenie dziąseł może wystąpić po pojawieniu się stałych zębów.
• Złamane zęby: Urazy mogą wywołać zapalenie dziąseł.
• Wady zgryzu: Wady zgryzu, często spotykane u kotów o płaskiej twarzy (zwanych również brachycefalicznymi), oraz inne nieprawidłowości ortodontyczne mogą prowadzić do zapalenia dziąseł.
• Zespół ziarniniaka eozynofilowego: Ta choroba zapalna może czasami dotykać warg, dziąseł, języka, a w konsekwencji pobliskich zębów.
• Przerost dziąseł: Chociaż u kotów występuje rzadziej niż u psów, przerost dziąseł prowadzi do zapalenia dziąseł u obu gatunków.
• Zapalenie jamy ustnej: Choroba ta jest wynikiem skrajnie nadmiernej reakcji dziąseł i otaczających tkanek jamy ustnej na tkanki zęba i płytkę nazębną i może powodować wyniszczający ból. Koty cierpiące na tę chorobę mogą być niezdolne do jedzenia ani picia. Czasami ból i stan zapalny są tak silne, że jedynym lekarstwem jest całkowita ekstrakcja wszystkich zębów. Brzmi to drastycznie, ale większość kotów radzi sobie potem naprawdę dobrze, a jakość ich życia ulega znacznej poprawie.

Objawy zapalenia dziąseł u kotów

Jak już wspominaliśmy, podstawowe objawy zapalenia dziąseł u kotów obejmują zaczerwienienie i krwawienie na linii dziąseł. Koty dotknięte ostrzejszą formą choroby mogą odczuwać ból w jamie ustnej. Możesz stwierdzić, że kot odczuwa ból, jeśli zauważysz u niego jeden z następujących objawów:

• Ślini się
• Wykazuje niechęć do jedzenia i/lub picia
• Siada przed miską z jedzeniem lub wodą
• Je niechlujnie lub jedną stroną ust
• Płacze lub popiskuje podczas jedzenia
• Chudnie
• Przestaje się pielęgnować lub ma zaniedbaną sierść

Koty są bardzo dobre w ukrywaniu bólu i nawet jeśli odczuwają silny ból i dyskomfort, mogą nie okazywać tego swoim opiekunom. Podobnie jak w przypadku ludzi, niektóre koty mają niższy próg bólu i może być wręcz przeciwnie! Dzięki wizytom kontrolnym u lekarza weterynarii dwa razy w roku upewnisz się, że jama ustna i zęby kota zostały dokładnie zbadane.

Leczenie zapalenia dziąseł u kotów

Głównym celem leczenia zapalenia dziąseł jest usunięcie płytki nazębnej i kamienia nazębnego. Rutynowe czyszczenie zębów przy znieczuleniu zazwyczaj w tym pomaga. W cięższych przypadkach lekarze weterynarii mogą zalecić jeden lub kilka poniższych środków:

• Antybiotykoterapia
• Leki przeciwzapalne, takie jak kortykosteroidy i inne leki immunomodulujące
• Ekstrakcja zębów, w tym ekstrakcja całego uzębienia u kotów z ciężkim zapaleniem dziąseł i jamy ustnej
• Gingiwektomia (usunięcie części dziąsła)

Zapobieganie zapaleniu dziąseł u kotów

Kontrola płytki nazębnej jest zdecydowanie najskuteczniejszym sposobem zapobiegania zapaleniu dziąseł u większości kotów, a codzienne mycie zębów jest najlepszą metodą. Dodatki do wody, płukanki z chlorheksydyną i preparaty do zwalczania płytki nazębnej mają mniejszą wartość, ale mogą być dość skuteczne.

Wbrew powszechnemu przekonaniu, badania nie wykazały jeszcze, że zapaleniu dziąseł u kotów można zapobiec, podając im po prostu suchą karmę. Udowodniono jednak, że specjalnie opracowane karmy dentystyczne dla kotów skutecznie ograniczają gromadzenie się płytki nazębnej i pozwalają zmniejszyć zapalenie dziąseł. Zapytaj lekarza weterynarii o karmy zatwierdzone przez VOHC (Weterynaryjną Radę ds. zdrowia jamy ustnej). Jak wykazano, karmy te zmniejszają ilość kamienia nazębnego i płytki nazębnej u kotów. Jak już wspominaliśmy, mycie zębów jest najlepszym sposobem na zachowanie zdrowych zębów. Długoterminowe rytuały pielęgnacyjne nie są jednak mocną stroną ludzi, dlatego wiele osób uważa, że specjalistyczne karmy są wygodniejsze i skuteczniejsze.

Pamiętaj jednak, że mycia zębów i stosowania specjalistycznej karmy dentystycznej nie powinno się rozpoczynać bez konsultacji z lekarzem weterynarii. Jeśli Twój kot cierpi już na zapalenie dziąseł, działania te mogą pogorszyć ból i stan zapalny. Przed podjęciem środków zapobiegawczych, upewnij się, że lekarz weterynarii dokładnie zbadał stan jamy ustnej Twojego kota. Pamiętaj też, że im młodszy jest kot w momencie rozpoczęcia mycia zębów, tym łatwiej jest to zrobić i tym większa jest szansa na powodzenie. Większość przypadków zapalenia dziąseł można skutecznie leczyć, łącząc rutynową opiekę stomatologiczną, regularne wizyty u lekarza weterynarii i codzienne mycie zębów.